Qaraqalpaqstan muzeyleri insaniyattıń dúnyalıq miyras ǵáziynesiniń ajıralmas bólegi bolıp tabıladı. Olarda usı úlkeniń mádeniy hám tábiyǵıy miyrası keńnen sáwlelengen.
Qaraqalpaqstanda muzey isiniń rawajlanıwı uzaq hám qızıqlı tariyxqa iye. Mısalı, Qaraqalpaqstandaǵı muzey isiniń shólkemlestiriliwi XIX ásirdiń aqırında Ózbekstanda júz bergen tariyxıy hám mádeniy protsessler menen baylanıslı. Bul dáwirde Tashkentte dáslepki muzey ekspozitsiyaları dúziledi, al Petro-Aleksandrovsk qalasında (házirgi Tórtkúl qalası) birinshi ekspozitsiya-kórgizbe shólkemlestiriledi. Usı kórgizbede 1876–1880-jılları Istemes kóliniń kewip qalǵan bóleginde tawılǵan materiallar qoyıladı. Bul – keramikalıq hám temir predmetler, meshit qurılısı tuwralı jazıwları bar temir plitalar hám etnografiyalıq materiallar edi.
1928-jılı Qaraqalpaqstan Úlke tanıwshıları jámiyeti dúziledi, bul jámiyet tárepinen 1929-jılı Tórtkúl qalasındaǵı Mádeniyat úyi qasında úlke tanıw muzeyi shólkemlestiriledi. Muzey eksponatları qaraqalpaqlardıń dástúriy kiyimleri, úy-ruwzıgershilik buyımları, qol jazbalar, Tórtkúl tipografiyasında basıp shıǵarılǵan dáslepki kitaplar, fotosúwretler hám kartinalardan ibarat boldı. Bul kórgizbe Qaraqalpaqstan úlke tanıw muzeyiniń shólkemlestiriliwine tiykar boldı, usı muzey tek Ámiwdáryanıń tómengi jaǵalawı hám Aral boyında ǵana emes, sonday-aq pútkil Oraylıq Aziyadaǵı dáslepki muzeylerdiń biri sanaladı. Qaraqalpaqstan úlke tanıw muzeyin shólkemlestiriwde Moskva mámleketlik universitetinin pitkeriwshileri N. A. Baskakov, N. V. Torchinskaya hám jas qaraqalpaq alımı Q. Ayımbetovlar aktiv qatnastı. Muzey úlkeygen sayın, onıń kollektsiyası xalıq arasınan jıynalǵan, sonday-aq S. P. Tolstov, T. A. Jdanko, A. L. Melkov, Ya. Gulyamov hám A. S. Morozova sıyaqlı ataqlı ilimpazlar basshılıǵındaǵı arxeologiyalıq-etnografiyalıq ekspeditsiyalar nátiyjesinde tawılǵan jańa eksponatlar menen tolısıp bardı.
XX ásirdiń ortasında kórnekli isker, xudojnik, restavrator hám etnograf I. V. Savitskiydiń xızmeti arqasında Qaraqalpaqstandaǵı muzey isinde úlken ózgerisler júzege asadı. I. V. Savitskiydiń biybaha xızmeti – Qaraqalpaqstan Respublikası Mámleketlik Kórkem óner muzeyine (házir I. V. Savitskiy atındaǵı) tiykar salıwdan, sonday-aq usı muzeydiń kollektsiyasın qáliplestiriwden ibarat boldı. Bul úlkege kelip, I. V. Savitskiy xalıq qol óneri buyımların jıynawǵa kirisedi, al muzey dúzilgennen keyin bolsa – sońın-ala Rus avangardı kollektsiyasın quraǵan, atı belgisiz hám tán alınbaǵan xudojniklerdiń teńi-tayı joq kartinaların jıynaydı. Bul kólemi jaǵınan Sankt-Peterburgtaǵı Rus muzeyi kollektsiyasınan keyingi, Rus avangardınıń ekinshi kollekсiyası bolıp tabıladı. Óziniń biytákirarlıǵı ushın muzey «Qaraqalpaqstannıń marjanı» delinedi, al Angliyanıń «Gardian» gazetası bolsa onı «dúnyanıń eń ájayıp muzeyleriniń biri» dep atadı.
Sońǵı 20 jıl ishinde muzey isine mámleket tárepinen ayrıqsha dıqqat awdarılmaqta. Mısalı, XX ásirdiń 90-jılları Nókis qalasında qaraqalpaq ádebiyatı hám etnografiyasına baǵıshlanǵan Berdaq muzeyine tiykar salındı. 1997-jılı bolsa Ózbekstan Kórkem óner akademiyasınıń Qaraqalpaqstan bólimi dúzilip, bul jerde házirgi zaman xudojnikleriniń jumısları kórgizbege qoyıladı; al jaqın kúnlerden baslap Ónermentshilikti rawajlandırıw orayında qaraqalpaq dástúriy ónermentshiligin qayta tiklew hám saqlap qalıw boyınsha jumıs alıp barılmaqta. Usı dáwirde Qaraqalpaqstanda jeke menshik muzey – Shamuratovlar úy-muzeyi shólkemlestirildi.
Búgingi kúni Qaraqalpaqstan muzeyleri milliy mádeniyattı saqlap qalıw, keńnen en jaydırıw hám qayta tiklewde áhmiyetli orın iyeleydi.