Qaraqalpaqlardıń saz asbapları ózine tánligi menen ózgeshelenedi. Duwtar — aǵashtan islengen, korpusı almurt tárizli, jińishke aǵash deka menen qaplanǵan, onsha uzın bolmaǵan grifı bar, dástesine «baylap qoyılǵan» 12 (13) ladına iye jup tarlı, tarları terip shertiletuǵın ásbap xalıq arasında ayrıqsha keń taralǵan. Dástúr boyınsha, oǵan súyek hám baqanshaqtan oyma naǵıs salınadı. Duwtar sazınıń jaǵımtallıǵı menen ózgeshelenip, úyde saz shertiw menen shuǵıllanıwǵa múmkinshilik beretuǵın ásbap retinde xalıq arasında keńnen tanılǵan. Ulıwma alǵanda, duwtar ázelden-aq baqsılardıń atributı bolıp, bunda rezonatorı qabaqtıń qabıǵınan islengen, teriden dekası bar, úsh tarlı, tarı tartıp shertiletuǵın ásbap – girjek onıń menen birge shertiledi.
Qobız – aǵashtan islengen, rezonatorı ashıq (onıń shólmek tárizli korpusı jartısına shekem ǵana teriden islengen deka menen qaplanǵan) jup tarlı, tarları tartıp shertiletuǵın ásbap bolıp, ol qaraqalpaq muzıkalıq mádeniyatınıń simvolı esaplanadı. Ásbaptıń tarları attıń bir baylam quyrıǵınan islenedi. Qobız «kosmoslıq», tınıq ses shıǵaradı hám dástan atqarıwshısı – jırawdıń qońır dawısı menen júdá úylesip turadı. Bul jıynalmalı ásbap eki bólekten (korpus hám grif) ibarat bolıp, arqayın dorbaǵa jayǵasadı, bul jırawdıń kóshpeli turmıs tárizi menen baylanıslı.
Úylesimli, hám sonıń menen birge ekzotikalıq ses beriwshi qaraqalpaqlardıń úplep shertiletuǵın ásbapların tariyx sazasınıń bir jańǵırıǵı, dep atawǵa boladı. Solardıń ishinde – áyyemgi shopanlardıń oylap tapqanı: aǵashtan islengen balaman, qamıstan soǵılǵan nay, quray, kelte dúdik. Qaraqalpaq saz asbapları arasında eń ájayıbı – bul shıńǵobız (temir sımnan soǵılǵan, polattan tili bar erinlik-awızlıq ásbap). Eski isenimlerge qaraǵanda, shamanlar shıńǵobız shertken waqında hawa tolqınınıń tembrin hám tipin ózgerte otırıp, úsh dúnya boylap háreket ete aladı eken.