Toqimashiliq óneri

Qaraqalpaqlarda erteden-aq paxtadan, júnnen, azlap – jipek talshıǵınan hár qıylı zatlardı úyde toqıw penen shuǵıllanıw keń tarqalǵan. Toqımashılıq penen hayal-qızlar shuǵıllanǵan. Olar jipti urshıqta, sharıqta iyirgen hám ensiz stanok – órmekte, tepkileri bar qozaqta toqıǵan.

Toqıw ushın paydalanılatuǵın jipke tábiyiy boyawlar menen reń berilgen. Sarı reńge boyaw ushın jiydeniń qabıǵı, boyannıń tamırı, tut yaki erik aǵashı qabıǵınıń untaǵı, jıńǵıldıń (tamarisk) búrshiginen paydalanılǵan, sarı-qızǵısh reńdi – tut aǵashınıń japıraǵınan, qızıl reńdi – ósimliklerdiń tomarınan alatuǵın bolǵan hám t.b. Jipti kók reńge boyawda Buxaradan, Samarqandtan, Aldıńǵı Aziya hám Hindistannan alıp kelinetuǵın nildi (indigo) sawdagerlerden satıp alatuǵın bolǵan.

Ertede, buyımlar kóp waqıt xızmet etip, sıypaqlıǵın hám óz reńin saqlap qalıwı, shań hám ıssılıqtı az ótkeriwi ushın paxtadan tayarlanǵan aq gezlemeler júweriniń unı shalınǵan suwda qaynatılǵan, al reńlilerine bolsa móre basılǵan (kraxmal menen jıltıratqan).

Toqımashı hayal-qızlar paxtadan bir tegis reńdegi bóz, jolaqshası bar alasha, shatırash, túyeniń túbitinen – shal (qımbat bahalı sukno), eshki menen qoydıń júninen gezlemeler tayarlaǵan.

Az sandaǵı jipek Qaraqalpaqstannıń túslik rayonlarınıń turǵınları tárepinen óndiriletuǵın edi. Tiykarınan toyǵın qızıl reńge (bordo) aq jolaqsha salınıp boyalǵan jipek jas kelinshekler jamılatuǵın sırtqı kiyimi – jegde, sonday-aq erkekler hám hayallar ushın sánli shapanlardı tigiwde paydalanılǵan.

Usınıń menen birge, qaraqalpaq hayal-qızları naǵıslı palaslardı hám de gilemlerdi toqıǵan. Házirgi waqıtta órmek stanogındaǵı qol ónermentshiliginiń dástúrleri qayta tiklenbekte. Hayal-qızlar onda naǵıslı palas hám qara úy ushın baw-shuwlar toqımaqta.