Ósimlik dúnyası

Qaraqalpaqstan territoriyasın Ústirt, Qızılqum, Ámiwdáryanıń tómengi jaǵalawı hám Araldıń kewip qalǵan bólegi, dep 4 botanikalıq-geografiyalıq rayonǵa bóliwge boladı. Bul jerde joqarı ósimliklerdiń 1000 ǵa jaqın túrleri ósedi. Ósimliklerdiń kópshiligi paydalı qásiyetlerge iye bolıp, olardıń bazıları áyyemgi zamanlardan házirgi waqıtqa shekem meditsinada keńnen qollanılıp kelmekte.

Ústirtte ot-jemlik ósimlikler – biyurgun­, juwsan, seksewil, gewrek, efemerler hám efemeroidlardıń keń tarqalıwı usı jerlerde mallardıń jıl boyı jayılıwına múmkinshilik beredi.

Qızılqum shólinde aq seksewil, júzgin, juwsan, cherkez, biyurgun, efemerler hám efemeroidlar: qızılsha (efedra), juwsan, selew, sonday-aq dánli, rang tárizli ósimlikler hám t.b. ósedi. Bulardıń kópshiligi iri shaqlı mallar ushın ot-jemlik ósimlikler bolıp tabıladı, sonday-aq olar meditsinada da paydalanıladı (gewrek, qızılsha, juwsan).

Qaraqalpaqstannıń basqa rayonı – Ámiwdáryanıń tómengi jaǵalawı – Aral teńizine qaray sál qıyalap túsken birgelkili tegislikten ibarat. Oǵan Ámiwdáryanıń házirgi zamandaǵı hám de áyyemgi deltası rayonında ósetuǵın toǵay terekzarlıqlarınıń basımlıǵı tán bolıp, Oraylıq Aziyada toǵaylar en jayǵan tiykarǵı rayonlardan esaplanadı. Ámiwdáryanıń tómengi jaǵalawındaǵı ósimlik dúnyasınıń basqa túri qamıslıq, ot-jemlik, dárilik, boyawlıq hám de efir maylı ósimliklerden ibarat.

Jaqın arada qayta ózlestirilip atırǵan Aral teńiziniń kewip qalǵan ultanındaǵı ósimlikler az sanda. Olar tiykarınan galofitler: jıńǵıl, júzgin, sora, selew hám t.b. Terek tárizli ósimliklerdiń eń áhmiyetlisi – bul seksewildiń aq hám qara túri esaplanadı.