Aral teńizi Orta Aziya shólleriniń orayında, okean qáddinen 53 m biyiklikte jaylasqan. Ol 1960-jıllarǵa shekem maydanı boyınsha (64,5 mıń km²) dúnyada tórtinshi orındı iyeleytuǵın edi hám ortasha tereńligi — 16 m, eń úlken tereńligi — 68 metrden ibarat boldı.
Aral óz tariyxında teńiz qáddiniń aytarlıqtay qubılıwına dus keldi. Mısalı, onıń ultanında tereklerdiń qaldıǵı tabılǵan, al Kaynozoy erasında bolsa ol Kaspiy teńizi menen birikken.
Teniz Oraylıq Aziyadaǵı eń iri eki dárya – Ámiwdárya hám Sırdáryadan suw alǵan. Bul dáryalardıń suwlarınan aqılǵa uǵras paydalanbaw, sonday-aq XX ásirdiń 70-jılları Ámiwdáryanıń Aral teńizine túsiwine tosqınlıq jasaw Araldıń qurıp qalıwına sebepshi boldı.
Sońǵı 30-40 jılda teńizdiń maydanı aytarlıqtay qısqardı. XX ásirdiń 50-60-jılları basında teńiz qáddi 53,5 m (Baltika biyiklik sistemasına sáykes) belgisinde tur edi. Suw qáddisiniń ózgeriwi 1970-jılları, ol 2,4 m ge túsip qalǵan waqıtta ayqın kórine basladı. 2009-jıldıń maǵlıwmatları boyınsha, Araldıń oraylıq bóleginiń tolıq qurıwı júz berdi. Bul payıtta onıń maydanı 11,8 mıń km², al suwdıń ulıwma kólemi 1960-jıldaǵı suw kóleminiń 10% quradı. Házir Aral teńizi úsh akvatoriyaǵa bólingen: arqadaǵı Kishi teńiz, Úlken teńizdiń Batıs hám Shıǵıs basseynleri.
Aral suwınıń duzlanıwınıń artıp barıwı teńiz haywanları sanınıń qısqarıwına, al onıń qayır tebiwi bolsa – bul territoriyanıń shólistanǵa aylanıwına jáne klimattıń ózgeriwine alıp keldi.
1970-jılǵa shekem Aralda 34 túrdegi balıq bolıp, olardıń 20 sı sanaatlıq áhmiyetke iye boldı. Degen menen, XX ásirdiń 80-jılları baslarında tenizdiń qurıwı sebepli balıq awlaw óndirisi toqtatıldı. Usıǵan qaramastan, teniz suwınıń házirgi jaǵdayı qısqıshbaqa tárizliler – artemiyalardıń kóbeyiwi ushın unamlı shárayat tuwǵızbaqta.