Tómengi Ámiwdárya mámleketlik biosferalıq rezervatı (TÁMBR, burın – «Baday toǵay» mámleketlik qorıqxanası) Ámiwdáryanıń oń jaǵasında, Sultan Wáyis tawı eteginde hám Qaratawdıń oń jaǵında jaylasqan. Onıń ulıwma maydanı 68717,8 gektardı quraydı.
Bul territoriya 3 zonaǵa bólingen. Qorıqxana zonası tábiyǵıy toǵaylar, siyrek jáne joq bolıp ketiw aldında turǵan haywanlar menen ósimliklerdi saqlaw arqalı usı aymaqtıń bioráń-báreńligin saqlap qalıw maqsetinde dúzilgen. Bul zonada xojalıq iskerligin júrgiziw qadaǵan etiledi hám tek ǵana ilimiy izertlew hám monitoring júrgiziw ruqsat etiledi. Bufer zonası qorıqxana zonasın qorshap turadı hám resurslardan jedel túrde paydalanıw territoriyası arasındaǵı buferdi támiynleydi. Aralıq zona batıs zona hám bufer zonası menen shegaralasadı jáne tábiyattan turaqlı paydalanıwdı rawajlandırıwǵa mólsherlengen bolıp, awıl xalqınıń jasawın názerde tutıw menen birge, zıyanlı hám qáwipli óndiris obyektleri menen iri elatlıq punktlerdiń bolmawın gózleydi.
TÁMBR de omırtqalı háywanlardıń 356 túri, sonıń ishinde sút emiziwshilerdiń 36 túri esapqa alınǵan.
TÁMBR xızmetiniń bir baǵdarı – Xalıq aralıq tábiyattı qorǵaw awqamınıń (XTQA) Qızıl dizimine hám Ózbekstannıń Qızıl kitabına kirgizilgen Buxara suwını populyatsiyasın saqlap qalıw esaplanadı. 1978-jılı rezervatta 16 Buxara suwını esapqa alınǵan bolsa, 2010-jılı olardıń sanı 500 den astı, 2014-jılı bolsa 700 ge shamalastı. Ilimpazlardıń pikiri boyınsha, rezervat Buxara suwını populyatsiyası ushın dúnyadaǵı eń úlken baspana bola aldı.
Házirgi waqıtta TÁMBRdiń ósimlik quramı joqarǵı ósimliklerdiń 419 túri, sonıń ishinde 320 ot-jemlik, 68 dári-dármaqlıq, 73 alkaloidlıq, 47 dubillik, 20 boyawlıq, 56 záhárli, 11 talshıqlı, 40 pal alınatuǵın, 25 efir maylı ósimliklerden ibarat.