Otaw barlıq túrkiy kóshpeli xalıqlar mádeniyatınıń belgisi esaplanadı. Haqıyqatında da, "otaw" sózi ózi qurılǵan mákan ańlatadı hám "ata jurt", "watan" degen mánisti bildiredi.
Otaw - kóshpelilerdiń turaq jayı bolıp, óziniń qolaylılıǵı hám bekkemligi menen olardıń talaplarına juwap beredi. Ol tez ornatıladı, ańsat jıynaladı hám bir jaylawdan basqa jaylawǵa kóship ótiwler waqtında qıyınshılıqlarsız alıp júriledi. Kiyiz qaplama jawın, samal ham suwıqtan qorǵaydı.
Qaraqalpaq otawın qurıw ergenekten baslap qurıladı. 1940-1950-jıllarga shekem otawlarga ápiwayi ergenekler ornatılgan. Ergeneklerge naǵıs oyıw hám jarqın reńlerge boyaw keyin ǵalabalasqan.
Otawdıń bir jup ishki agash ergenekten tısqarı, bóz benen qaplanǵan qamıs shiy menen jawılgan sırtqı perdesi de bar.
Ótaw diywalları bir qatar pánjereli bóleklerden (qanat) ibarat. Qanat dep atalıwına sebep, bólekler ashılıp jawıladı. Hár qıylı otawlar 6, 8, shende-shen 12 taqlanıwshı bóleklerden jıynaladı. Pánjerege uqsas bólekler bir-birine qosılıp, otaw ergenegi ornatılǵannan keyin sheńberdi payda etedi, bul kerege dep ataladı.
Kerege sırtına qamıs boyralar menen islew berilgen. Ótmishte otaw tóbesin kiyiz benen jawıwǵa qurbı jetpeytuǵın adamlar qamıs boyralardan paydalanǵan. Olardı jazda hawa kiriwi ushın ańsat ǵana kóterip qoyıw múmkin.
Otawdıń tóbesi – shańaraq nayza tárizli ilgishler menen biriktirilgen eki sheńberden ibarat. Shańaraq óziniń salmaǵı menen qara úydiń súyeklerin uslap turadı, jarıq túsiwshi tereze xızmetin atqaradı, al erte zamanlarda, adamlar qısta da qara úyde jasaǵanda, ol tútin shıǵıp ketiw sańlaq xızmetin de atqarǵan, sonlıqtan oshaq úydiń dál ortasına qurılǵan.
Otawdıń tóbesi ádette úsh bólek kiyiz benen jabıladı. Tóbeniń aldı hám arqa tárepleri yarım dóńgelek tárizinde, tútin tesigi (túńlik) jabılatuǵın kiyiz tuwrı tortmúweshlik tárizinde boladı. Uzın arqanlar kiyiz qaplamaniń múyeshlerinen keledi, tútin shigip ketetuǵin tesikti ashıw kerek bolǵanda, arqanlardan biri sheshilip, kiyiz shetke tartıladı.
Áyyemgi dáwirlerde otaw ushın qolda islengen toqımashılıq buyımları kelinniń anası basshılıǵında 6-8 jıl dawamında toyǵa tayarlanǵan sandıǵı arasında bolǵan. Otawdıń kesteli bezekleri palitrası ana tábiyat boyawlarınan nusqa kóshirilgen. Ol tınısh, lekin sonıń menen birge toyǵın-qızıl hám qızıl reńlerden paydalanılǵan. Qara hám aq reńler ayrıqsha orın tutqan, olar naǵıstıń tiykarǵı fonı ushın hám naǵıs sızıqları sıpatında isletilgen.
Ishki belbew (ishki beldew) otawdıń sırtqı tárepi átirapinda eni 30-40 smli lenta túrinde bolip, ishine naǵıs penen oralǵan. Ol otawǵa turmıslıq áhmiyetli strukturalıq turaqlılıqtı qosadı.
Qızıl-qara reńdegi eni 60-70 sm lenta (qızıl basqur) otawdıń sheńberin bekkemlew hám qıyalılıǵın saqlawda úlken konstruktivlik rol atqaradı.
Paxtadan kombinaciyalanǵan usılda toqılǵan hám jún tigis penen bezetilgen eni 40-50 sm bolǵan aq lenta (aq basqur) ishki tárepi bezelgen qızıl lenta ústinde jaylasadı. Onıń wazıypası nayshanıń sozılıwınıń aldın alıw ushın onı bekkemlewden ibarat.
Sulıw dekorativlik tásir jaratıw ushın ótaw shańaraǵınan tómenge qarata ushlarında pópekleri bolǵan ayaqbawlar ildiriledi.
Otaw shártli túrde úsh bólekke bólingen. Úy iyesiniń ornı ótawǵa kire beriste (tór) qarsısında jaylasqan. Húrmetli miymanlar kelgen waqıtta bul orın olarǵa berilgen.
Er adamlar esiktin shep tárepinde otırǵan. Bul jerde er adamlardıń kiyim-kenshekleri, saz ásbapları, at er-turmanı, ónermentshilik hám ań awlaw quralları saqlanǵan.
Hayal-qızlar bóleginde kiyim-kenshekler salınǵan qutılar, qol digirmanı, azıq-awqat saqlaytuǵın qaltalar (shanash), suw saqlaytuģın kesilgen qabaqtan islengen ıdıslar, hayal-qızlar ónermentshiligi buyımları saqlanǵan. Otawda mebeller ádette júdá az - qazanlar, úlken ıdıslar hám azıq-awqat ónimleri ushın sabayaq, sonday-aq buyımlardı saqlaw ushın mólsherlengen oyma yamasa naǵıslı agash sandıqlar bolǵan. Soǵılǵan kórpeler hám kórpesheler ádette sandıq ústinde saqlanǵan.
Áyyemnen adamlar otawdı kosmos modeli menen teńlestirgen. Otawda bosaǵa, oshaq hám esikten kire beris qarsısındaǵı húrmetli orın (tor) esaplanǵan, ol jerge dekorativlik sulıwlılıq berilgen - onıń ústinde qızıl naǵıslı lentalardan (qızıl-kur) tor tartılǵan.
Otaw gúmbezi oshaq quyashtı hám ottıń tımsalın ózinde jámlegen. Otaw gúmbeziniń kesispesi álemniń tórt tárepin qıyaslaydı. Íssı hawa rayı waqtında ashıp qoyılgan hám aspan denelerin baqlaw imkanın bergen.
