Qaraqalpaqlardıń úrp-ádet hám dástúrleri saklar, pechenegler hám oǵuzlar mádeniyatınan saǵa aladı. Bul qaraqalpaqlar turmısınıń kópshilik aspektlerinde, máselen qonaq kútiwde óz sáwleleniwin tapqan. Qonaq kútiwde miymanǵa eń sıylı orın – tór usınıladı. Sonday-aq qonaq ushın tayarlanǵan dástúriy as tartılǵanda, qonaqqa atap soyılǵan mal góshiniń belgili bólekleri (gellesi, yaki basqa bólegi) tartıladı.
Awqat jelinip bolǵannan soń jas kelinshek yaki úy biykesi tárepinen miymanlardıń qolınan «tabaqtı alıwi» máresimi bolıp ótedi, bunda úy biykesi iybe menen tabaqtı alıp bolıp, iyiledi hám áste sheginip shıǵıp ketedi. Soń húrmetli miyman tárepinen dásturxan basındaǵılarǵa hám de ayrıqsha – úy iyelerine jaqsı tilekler bildirilip, pátiya beriledi. Bunnan keyin semyanıń jas aǵzası (kishkene ulı – erkeklerge, kelin – hayallarǵa) quman menen qonaqlardıń qolınan suw aladı.
Qaraqalpaqlardıń toy ótkeriw dástúrleri de qızıqlı bolıp, toyǵa shekemgi hám toydan keyingi máresimlerdi óz ishine aladı. Mısalı, qız uzatıw waqtında uzatılıp atırǵan qızdıń úyinde saltanatlı úlken toy beriledi, buǵan uzatılıp atırǵan qızdıń semyası, barlıq tuwısqanları, aǵayınleri, sonday-aq qońsıları qatnasadı.
Kúyew tárep bul kúni kelinshektiń úyine qoy yaki baspaq (bazıda ógiz), kelinshektiń jaqın aǵayınleri ushın arnayı túrde qádelik sawǵalar ákeledi. Uzatılıp atırǵan qızdıń úyine jaqınlaǵanda, hayallar (ádette – qońsı hayallar) kúyew baladan qáde aladı. Usı waqıtları kúyew balanıń joraları hám murındıq atası onıń qasında júrip, kúyew bala ushın qáde beredi. Toy taǵamları jelinip bolıwdan, kúyew baladan jáne qáde. alınadı, qáde tabaqqa salıp usınıladı. Bunnan soń bólmege kirip kelip, qolında uslap turǵan ıdıstaǵı suwdı «ústilerińizge quyaman», dep qudalardı «qorqıtıp» turǵan qızdıń jeńgelerine qáde beriw kerek boladı. Kúyew bala qaytarda, qızdıń jeńgeleri onnan jáne qáde talap etedi. Bul háreketlerdiń bári oyın-kúlki formasında bolıp ótedi.