Jambas qala

Jambas qala (b.e.sh. IV á. – b.e. I á.) shegara qorǵanı – Ámiwdáryanıń eski ańǵarına qarap turǵan janbawırdaǵı ájayıp hám sulıw qarabaxanalar. Jambas qala átirapında bronza ásirine tiyisli kóp sandaǵı estelikler tawılǵan. Estelik Sultan Wáyis tawınan túslik-shıǵısqa qaray ketken tóbeler dizbeginiń shetindegi taslı, tegis jatqan Jambas qala biyikliginiń arqa-batıs janbawırında jaylasqan.

Ol diywallarında hám múyeshlerinde qarawıl tóbelerdiń bolmawı menen Áyyemgi Xorezmniń kópshilik qorǵanlarınan parıqlanadı. Sırtqı diywalda shaxmat tártibinde jaylasqan tar hám biyik oq jay tárizli oq atıw ushın arnawlı orınlar bar.

Qarawıl tóbelerdiń bolmawı saldarınan flangtı qorǵaw sırtqı diywaldıń ishki jaǵındaǵı svod tárizli tekshesinde (nishasında), hár 20-25 ádettegidey oq atıw ushın arnawlı orınnan soń jaylastırılǵan úshlik oq atıw ushın arnawlı orın sisteması arqalı iske asırılǵan. Qorǵannıń múyeshleri qıya salınǵan oq atıw ushın arnawlı orınları arqalı qorǵalǵan. Onıń dárwazasınan túslik-shıǵıs diywalǵa qaray ketken, eki tárepinde turaq jay kvartalları jaylasqan eni 30 metrlik kóshe bolǵan.

Bir xananıń múyeshinde diywalǵa oyıp soǵılǵan, hárreniń uyası sıyaqlı oshaq tawılǵan bolıp, ilimpazlar tárepinen bul otqa tabınıw ornı sıpatında, al imarattıń ózi bolsa – qalalıq «Ot úyi» retinde kórsetilgen.