Topıraq qala (b.e. I–VI áá.) Sultan Wáyis tawı dizbeklerinen túslikte, bir neshe kilometr qashıqlıqta jaylasqan. Ol Antik dáwirde, Afrigidler dinastiyası hákimiyat basına kelgenge shekem Áyyemgi Xorezm húkimdarlarınıń rezidenсiyası bolǵan, dep shamalanadı. Esteliktiń ataması onıń jaylasıw ornınan kelip shıqqan: bul qala topıraqlı úlken tóbede ornalasqan.
Kompleks qaladan, Biyik saray hám Arqa kompleksten ibarat.
Qala 500×350 metr bolǵan maydandı iyeleydi. Tuwra múyeshlik tárizinde jobalastırılǵan qala múyeshleri dóńgeleklengen kóp sandaǵı tórt múyeshli qarawıl tóbeleri bar 8–9 metrlik qorǵan diywalları menen qorshalǵan bolıp, aylana átirapına keń or qazılǵan. Qalaǵa kiriw awzı quramalı dárwaza aldı qurılması retinde islengen bolıp, onnan pútkil qala arqalı qorǵanǵa qaray eni 9 metrge shamalas bolǵan oraylıq kóshe ótken. Ot ibadatxanasında kóp muǵdardaǵı taza qozı hám kúli bar oshaq quwısı tawılǵan. Basqa imaratta bolsa, qoshqardıń múyizine usas iyrek naǵısları bar bilezikler, shiyshe ıdıslar, gipsten islengen statuyalar hám juqa plastinalı altın (susal altın) bólekleri tawılǵan.
Bálent saray. Saraydıń kesik piramida formasındaǵı tiykarǵı massivi qam gerbishten órilgen bolıp, onıń fasadları vertikal ústin (выступ) hám teksheler (nishalar) menen bezelgen. 100 ge jaqın bólmeler yarım pútin halında saqlanıp qalǵan bolıp, óz waqtında olar dáret alıw, arxiv ushın hám de qural-jaraq skladı sıpatında paydalanılǵan. Joqarıda altar hám ólilerdi sıylaw kultı ushın teksheleri (nishaları) bar tabınıw orınları bolǵan.
Saraydıń úlken bir bólegin saltanat bólmeleri hám tabınıw orınları iyelegen. Diywallar súwretler menen bezelgen, 5 zaldaǵı diywallar bolsa – polixrom boyawlı ılaydan islengen barelyef penen áshekóylengen. Ótmishtegi saltanattıń tek azǵana bólegi bizge shekem jetip keldi. Mısalı, «Patsha zalı»nıń altarında Xorezmniń 23 patshasınıń skulpturalıq úlken kórinisi aldında ot janıp turǵan. «Jeńisler zalı» taxtta otırǵan patshalar hám olardıń tóbesinde ushıp júrgen hayal qudaylardıń barelyefleri menen bezelgen bolıp, barelyefler húkimdarlarǵa patshalıq nıshanların tapsırıw máwritin sáwlelendiredi. «Qara deneli láshkerler zalı» patshalardıń tekshelerde (nishalarda) turǵan barelyeflik kórinislerine iye bolǵan. Qara deneli láshkerlerdiń kishigirim figuraları patshalarǵa dańq sazın shertip tur. «Suwınlar zalı»n usı haywanlardıń tóbesinde grifonlar bar figuraları bezep turǵan. Áshekóylik, itimal, ósimlikler hám haywanat dúnyasındaǵı ómirdiń aynalısın bergen. Misteriyalar ótkeriletuǵın «Ayaq oyın oynap atırǵan nıqaplılar zalı» diywallarınıń hár jer-hár jerinde erkekler hám hayallardıń jup tárizde oyınǵa túsip atırǵan kórinisleri saqlanıp qalǵan. Bılay qaraǵanda, bas nishada ullı hayal qudaydıń jırtqısh haywan menen turǵan kórinisi orın alǵan bolıwı itimal. Basqa eki úlken nishada joldas qudaylar (erkek qudaylar) jaylasqan bolıwı múmkin. Zaldıń orayında qurbanlıq podiumı ashıq tur.
Áyyemgi Xorezm hújjetleri – kútá áhmiyetli tabılmalardan esaplanadı. Hár qıylı zatlar hám azıq-awqatlardıń alıp keliniwi terige xatqa túsirilgen; bazı sáneler saqlanıp qalǵan, olardıń arası – Xorezm erasınıń (b.e. I ásiriniń basları) 188- hám 252-jılları. Aǵashqa jazılǵan hújjetler – bul iske (yaki áskeriy xızmetke) jaramlı erkeklerdiń (erkin bolǵanlar hám qullar) dizimi bolıp, onda bir neshshe Xorezmli familiyalar quramına kiretuǵın erkekler kórsetilgen.
Arqa saray kompleksi. Bul Topıraq qaladan tısqarıdaǵı imaratlar toparı bolıp, saraydan arqada 100 metr qashıqlıqta, 12 gektar shamasındaǵı maydanda jaylasqan. Onıń bir imaratı diywallarında qara hám aq fonǵa salınǵan ornamentler, úlken hám kishi rozetkalar, gúllerdiń polixrom súwretleri, sonday-aq ayaqtıń hám kóylektiń tómeni kórsetilgen skulpturalardıń qaldıǵı bar 50 bólmeden ibarat. Bul jerden Qushan patshaları Vima-Kadfiz hám Xuvishkanıń húkimdarlıq etken dáwirlerine tiyisli teńgeler, altın arıslannıń bası hám barelyef soǵıwǵa arnalǵan alebastr qálip tawılǵan.