Qoraqalpog‘iston Respublikasining Ellikqal’a tumanida, To‘rtko‘l shahridan 26 kilometr shimoli-sharqda sayyohlar ko‘z o‘ngida Xorazmning o‘rta asrlardagi eng yirik qal’alaridan biri - Katta Guldursunning mahobatli silueti namoyon bo‘ladi. Tabiiy tepalik ustida qad ko‘targan bu qal’a zamon qo‘riqchisidek bu yerlarda kechgan davrlar, madaniy almashinuvlar, bosqinchiliklar xotirasini saqlab turibdi.
Miloddan avvalgi IV-III asrlarga borib taqaladigan va milodiy XII-XIII asrlargacha davom etgan Katta Guldursun qadimgi Xorazmning yirik chegara qal’alaridan biri bo‘lib, tashlandiq antik istehkom asosida barpo etilgan.
Qal’a rejadagi to‘g‘ri to‘rtburchak shaklida bo‘lib, uning o‘lchamlari 350×230 metrni tashkil etadi, devorlar dunyo tomonlariga qaratilgan. Janubi-sharqiy devorning markazida joylashgan qal’aga kirish to‘g‘ri burchakli darvoza oldi labirinti bilan himoyalangan.
Katta Guldursun devorlari va minoralarining pastki qismi paxsa (qadimgi va o‘rta asrlarda O‘rta Osiyoda paxsa imoratlar uchun material sifatida keng qo‘llanilgan paxsa) va yuqori qismi xom g‘ishtdan ishlangan. Hozirgacha saqlanib qolgan antik devorlar va minoralar balandligi 15 metrga yetadi va XІІ-XІІІ asrlarda Xorazmshohlar tomonidan qayta qurilgan o‘rta asr qal’a devorining asosiy massivini tashkil etadi.
Paxsa devorda ravoqli yo‘laklar ko‘rinib turibdi.
Ichki devorlarning qoplamasi qulaganidan so‘ng, shaxmat tartibida joylashgan ikki qator antik shinaklar ochilib, qal’aning mudofaa qobiliyatining qiziqarli me’moriy dizaynini ochib berdi.
Qal’a ichkarisida olib borilgan arxeologik qazishmalar davomida ko‘plab sopol idishlar, zargarlik buyumlari, bronzadan yasalgan buyumlar, shuningdek, antik va o‘rta asr tangalari topilgan. I.V.Savitskiy nomidagi Qoraqalpog‘iston Respublikasi davlat san’at muzeyida qadimiy Xorazm madaniyati, san’ati va hunarmandchiligining boy merosidan dalolat beruvchi buyumlar asrab-avaylab saqlanmoqda. Har bir artefakt bir vaqtlar ushbu tarixiy ahamiyatga ega mintaqada yashagan odamlarning kundalik hayoti va badiiy yutuqlari haqida ma’lumot beradi, uning savdo va madaniy almashinuv markazi sifatidagi ahamiyati va rolini ta’kid
Tanga topilmalariga asoslanib, Guldursunning so‘nggi yashagan davri 1220-yilga, ya’ni Muhammad Xorazmshoh hukmronligi va Chingizxon qo‘shinlarining Xorazmga bostirib kirgan davriga to‘g‘ri keladi, degan xulosaga kelish mumkin.
Guldursun qal’asining geografik koordinatalari: N41°41’35,57" E60°58’52,16"