Qaraqalpaqstan - Oraylıq Aziyanıń bay tariyxı, mádeniyatı hám dástúrlerine iye qızıqlı aymaǵı. Sońgı jılları respublikamızda turizm tarawı jedel rawajlanbaqta hám 2024-jıl bul processte áhmiyetli basqısh boldı. Jıldıń jetiskenliklerin bir neshe tiykarǵı baǵdarlarǵa kirgiziw múmkin. Bárinen burın, ekoturizm hám mádeniy miyrasqa itibar kúsheydi. Respublikamızdıń sawlatlı kanyonları hám sheksiz qumlı tóbelikleri turistlerdi ózine tartadı. Jańa turistlik marshrutlar islep shıǵılıp, turistlerdiń itibarın tartıw menen birge, jergilikli xalıqqa óz dástúr hám úrp-ádetlerin usınıw imkaniyatın berdi. Yarmarkalar, festivallar hám kórgizbeler miymanlardı qaraqalpaqlardıń dástúriy mádeniyatı ortalıǵına kirgiziw, aymaqtıń ónermentshiligi, milliy taǵamları hám folklorı menen jaqınnan tanısıw imkaniyatın berdi. Bul háreketler Qaraqalpaqstanǵa jańa ashılıwlar hám birge islesiw ushın esiklerdi ashatuǵın tartımlı turistlik baǵdar sıpatında qızıǵıwshılıqtıń artıwına járdem berdi.
Búgingi kúnde respublikanıń turizm bazarında 67 turoperator hám túrli baǵdarlar hám qızıqlı ekskurciyalardı usınatuǵın 13 turagentlik tabıslı jumıs alıp barmaqta. 112 jaylastırıw orınları turizm infrastrukturasınıń áhmiyetli bólegi bolıp, olar arasında 30 zamanagóy miymanxana, 28 qolaylı xostel, 3 miyman úyi hám 51 jeke turaq jaylar bar. Bul variantlardıń hár biri jergilikli hám sırt elli turistler ushın jaqsı qabıllaw hám qolaylı dem alıwdı támiyinlewge tayar. Bul túrli usınıslar palitrasında hár kim óz qálewi boyınsha zarúr nárseni tabadı: zamanagóy qolaylıqlarǵa iye zamanagóy miymanxanalardan baslap, ıqsham ortalıq hám saqawatlı xojayınlarǵa iye jeke úylerge shekem. Bunday sharayatlar turistlerge qaraqalpaq xalqi miymandoslıǵınıń haqıyqıy kórinisin seziw ushın biybaha imkaniyatın jaratadı.
2024-jılı Qaraqalpaqstan Respublikası 200,7 mıń sırt elli turist hám 2 millionnan aslam ózbekstanlılardı qabıl etti, bul bolsa bul ájayıp alıs aymaqqa qızıǵıwshılıq artıp atırǵanın atap ótedi. Turistlik kategoriyadaǵı transport qurallarınıń sanı 123 ge jetti, bul bolsa aymaqtıń shetki aymaqları boylap sayaxattıń mobilligi hám qolaylılıǵın sezilerli dárejede arttırdı. Endi hár bir sayaxat tek ǵana háreketleniw usılı emes, al umıtılmas tásirler beriwshi haqıyqıy sayaxatqa aylanadı. Ishki turizmdi shólkemlestiriw sheńberinde 240 mıń turistlik sapar ámelge asırılǵan bolıp, bul mámleket xalqınıń ana jurtınıń baylıqları hám gózzallıǵın ashıw tileginen dárek beredi. Bul sapar etiwlerdiń hár biri qaraqalpaq xalqınıń ózine tán mádeniyatı hám dástúrleri menen tanısıw, Oraylıq Aziyanıń usı ájayıp ornında ótkergen waqıtları haqqında umıtılmas estelikler jaratıw imkaniyatı boldı.
Mádeniy baylıq ushın aymaqta 94 mádeniy miyras obekti, 35 zıyarat ornı, 12 muzey hám 3 teatr bar bolıp, olar turistlerge Qaraqalpaqstan tariyxı hám mádeniyatı menen tanısıw imkaniyatın beredi. Hár bir obekt, hár bir mádeniy ilaj jergilikli mádeniyat baylıqlarına qol tiygiziw, bul aymaqtıń kórkem ónerin ashıw hám ásirler dawamında qáliplesken dástúrler menen tanısıw tileginde bolǵan miymanlar ushın biytákirar tájiriybe jaratadı.
Xalıqaralıq baylanıslar hám turizm potencialın úgit-násiyatlaw tarawında kóplegen áhmiyetli ilajlar ámelge asırıldı. Qaraqalpaqstan Respublikası delegaciyası Germaniyanıń Berlin qalasında bolıp ótken "ITB Berlin 2024" xalıqaralıq turizm yarmarkasında qatnastı. Bul abıraylı ilajda mámleketimizdegi bir neshe turistlik kárxanalar óz imkaniyatların kórsetti. Germaniya xalıqaralıq birge islesiw jámieti (GIZ) menen birge islesiw sheńberinde aymaqtıń turizm tarawın rawajlandırıw ushın jańa gorizontlardı ashatuǵın áhmiyetli xalıqaralıq baylanıslar ornatıldı.
Qaraqalpaqstan Respublikasınıń Moynaq rayonında Nawrız bayramı múnásibeti menen "Nawrız" jarqın etnofestivalı bolıp ótti. Bul este qalarlıq ilaj sheńberinde 30 ǵa shamalas ǵalaba xabar qurallarınıń wákilleri hám blogerler, sonday-aq, Qıtaydan 20 dan aslam investorlar jıynaldı. Festival tek ǵana báhár bayramı emes, al mádeniy dástúrler almasıwı hám jańa isbilermenlik baylanısların ornatıw ushın ájayıp maydanǵa aylandı.
"Moynaq rallı - 2024" avtomobil jarısı Moynaq rayonı hám Ústirt platosınıń kelbetli keńliklerinde bolıp ótti. Ilaj dawamında qatnasıwshılar ushın press-turlar shólkemlestirilip, ǵalaba xabar qurallarında belsene sáwlelendiriwge xızmet etti. Jarıs tek ǵana jarısshılardıń sheberligin kórsetip qoymastan, al aimaqtıń siyrek ushırasatuǵın tábiyǵıy landshaftlarına itibar qarattı.
"STIXIYA" festivalı Moynaq rayonında bolıp ótti hám onda 5 mıńnan aslam jergilikli hám sırt el miymanları qatnastı. Bul jarqın muzıkalıq ilajda Ózbekstan, Qazaqstan, Qırǵızstan, Evropa (tiykarınan Germaniya, Angliya hám Franciya), sonday-aq, Gruziya, Tájikstan, Qıtaydan 70 talantlı muzıkashı qatnastı. Festival hár qıylı muzıkalıq baǵdarlar hám dástúrlerdi birlestirgen kóp mádeniy platformaǵa aylandı hám tamashagóylerge umıtılmas tásirler usındı.
Tatarstan turizm associaciyasınıń basshısı menen ushırasıwda sırt elli miymanlardı tartıw hám mádeniy almasıw maqsetinde Tatarstan hám Basqırstan Respublikasınan elimizge turistlik aǵımın jolǵa qoyıw perspektivaları dodalandı. Ashıq hám nátiyjeli dodalaw aymaǵımızdıń turistlik tartımlılıǵın rawajlandırıw hám xalıqlar arasındaǵı tariyxıy baylanıslardı bekkemlewge qaratılǵan keleshektegi birge islesiwdiń tiykarǵı baǵdarların belgilep alıw imkaniyatın berdi.
Qaraqalpaqstan paytaxtı Nókis qalasında wálayattıń mádeniy hám turistlik miyrasınıń nıshanına aylanǵan "Aq quw" siyrek ushırasatuǵın turistlik kompleksi ashıldı. Kompleks aymaǵında eń úlken diametri 40,5 metr bolǵan qaraqalpaq otawı (qara úyi) qurılǵan bolıp, ol rásmiy túrde Ginnestiń rekordlar kitabına kirgizilgen. Bul tásirsheń arxitekturalıq joybar tek ǵana miymanlardıń itibarın tartıp qoymastan, al qaraqalpaq xalqınıń dástúriy miyrasınıń jarqın mádeniy belgisi bolıp xızmet etedi, onıń úrp-ádet hám dástúrlerin sáwlelendiredi, sonday-aq, zamanagóy reallıqlar hám ásirlik dástúrler arasındaǵı únleslikti kórsetedi.
Veneciyada belgili rossiyalı telebaslawshı Valdis Pelshtiń "Quyash ańshıları" hújjetli filmi prokatqa berildi. Film Evropa tamashagóyleri ushın haqıyqıy ashılıw bolıp, I.V.Savickiy atındaǵı Qaraqalpaqstan mámleketlik kórkem óner muzeyine itibar qarattı. Hár kúni mıńlaǵan turistlerdi quwandıratuǵın bul muzey aymaqtıń siyrek ushırasatuǵın kórkem óner shıǵarmaları hám mádeniy miyrasın saqlap qalǵan haqıyqıy ǵáziyne bolıp esaplanadı. Sonday-aq, filmde Qaraqalpaqstan kórkem miyrasın qásterlep saqlaw hám ǵalaba en jaydırıwǵa sheksiz úles qosqan, sol tárizde kórkem óner ıqlasbentleriniń kóplegen áwladları ushın kórkem óner dúnyasına esik ashtırǵan onıń tiykarın salıwshısı Igor Savickiydiń shaxsı da ayqın sáwlelendirilgen.
Respublikada turizm infrastrukturasın rawajlandırıw hám jańa qızıqlı baǵdarlardı jaratıw maqsetinde respublikanıń gózzal Taxtakópir rayonında "Qaratereń" ekoturizm kompleksi óz esiklerin ashtı. Kompleks miymanlarǵa joqarı dárejedegi qolaylılıq hám umıtılmas tásirlerdi támiyinleytuǵın 15 túrdegi sapalı xızmetlerdi usınadı. "Qaratereń" turistler tek ǵana tábiyattıń gózzallıǵın emes, al aimqtıń bay mádeniy miyrasınan zawıqlanıwı múmkin bolǵan, qolaylıq hám miymandoslıq ortalıǵına batqan dem alıw ornına aylandı.
2024-jıldaǵı tabıslar aldınǵa isenimli háreket etiw ushın bekkem tiykar bolıp, 2025-jıl ushın jarqın perspektivalardı ashıp berdi. Ellikqala rayonındaǵı kórkem Aqshakól suw basseyni boyında turistlik-rekreciyalıq zona shólkemlestiriw boyınsha keń kólemli jumıslar dawam ettirilmekte. Bul joybar tek ǵana aymaqtıń turizm potencialın sezilerli dárejede bekkemlewde emes, al miymanlar ushın dem alıw hám dem alıw ushın keń imkaniyatlar ashıwda da úlken áhmiyetke ie. Jańa kompleks tábiyattı súyiwshiler hám belsendi dem alıwshılar ushın dıqqatqa ılayıq orın bolıp, umıtılmas tásirler hám qorshaǵan ortalıqta tolıq tikleniw ushın túrli imkaniyatlardı usınadı. Sonday-aq, bul jerde mádeniy bayıw hám jergilikli dástúrlerdiń bay miyrası menen tanısıw ushın qolaylı shárayatlar jaratıladı. Qatnawshılar jergilikli xalıq úrp-ádetleri, ónermentshiligi hám kórkem ónerin ashıp, aymaqtıń siyrek ushırasatuǵın mádeniyat ortalıǵına shıǵıp ketiwi múmkin, bul bolsa olardıń bul jerde bolıwın haqıyqattan da umıtılmas etedi.
Nókis qalasında jańa 5 juldızlı miymanxananıń qurılısı turistler aǵımın kóbeytiw hám xızmet kórsetiw sapasın arttırıwǵa qaratılǵan tiykarǵı joybarlardan biri bolıp esaplanadı. Bul úlken joybar aymaqtıń zamanagóy turistlik kórinisin jaratıwǵa úles qosatuǵın tartımlı turizm infrastrukturasın jaratıw jolında jáne bir qádem bolıp, respublika miymanlarına joqarı sapalı xızmet kórsetiwdi támiyinleydi. Xalıqaralıq standartlarǵa juwap beretuǵın joqarı sapalı xızmet hám qolaylıqlardı usınatuǵın zamanagóy miymanxana komplekslerin islep shıǵıw rejelestirilgen.
Ishki turizmdi jedel rawajlandırıwǵa ayrıqsha itibar qaratılıp, respublika xalqına óz mámleketiniń ájayıp orınların úyreniw ushın imkaniyatlar jaratıladı. Qaraqalpaqstan turizm tarawınıń rawajlanıwında jańa basqıshtıń bosaǵasında tur. Óziniń siyrek ushırasatuǵın mádeniy dástúrlerin hám tábiyǵıy baylıqların qásterlep saqlaǵan halda, respublika Oraylıq Aziyadaǵı eń tartımlı turistlik baǵdarlardan birine aylanıwǵa isenimli háreket etpekte, hár bir turistke usı ájayıp aqmaqtıń biytákirar ortalıǵı menen tanısıw imkaniyatın usınıs etpekte.
