Qaraqalpaqstan Respublikasınıń Ellikqala rayonında, Tórtkúl qalasınan 26 kilometr arqa-shıǵısta turistlerdiń kóz aldında Xorezmniń orta ásirlerdegi eń iri qalalarınan biri - Úlken Gúldirsinnıń sawlatlı silueti payda boladı. Tábiyǵıy tóbe ústinde boy tiklegen bul qala zaman saqshısı sıyaqlı bul jerlerde ótken dáwirler, mádeniy almasıwlar, basqınshılıqlar haqqındaǵı eleslerdi saqlap turadı.
Eramızǵa shekemgi IV-III ásirlerge barıp taqalatuǵın hám eramızdıń XII-XIII ásirlerine shekem dawam etken Úlken Gúldirsin áyyemgi Xorezmniń iri shegara qorǵanlarınan biri bolıp, qarawsız qalǵan antik qorǵan tiykarında qurılǵan.
Qorǵan rejedegi tuwri tórtmúyeshlik formasında bolıp, onıń ólshemleri 350×230 metrdi quraydı, diywallar dúnya táreplerine qarap baǵdarlanǵan. Qorǵanǵa kiriw qubla-shıǵıs diywal orayında jaylasqan, tuwrı tórtmúyeshli dárwaza aldı labirinti menen qorǵalǵan.
Úlken Gúldirsin diywalları hám minaralarınıń tómengi bólimi paxsa (áyyemgi hám orta ásirlerde Orta Aziyada paxsa imaratlar ushın material sıpatında keń qollanılǵan paxsa) hám joqarı bólimi qam gerbishten islengen. Házirge shekem saqlanıp qalǵan antik diywallar hám minaralar biyikligi 15 metrge jetedi hám XII-XIII ásirlerde Xorezmshaxlar tárepinen qayta qurılǵan orta ásir qorǵan diywalınıń tiykarǵı massivin quraydı.
Paxsa diywalda arkalı jollar kórinip tur.
Ishki diywallardıń qaplamasınıń qulaǵanınan keyin, shaxmat tártibinde jaylasqan eki qatar antik qarawıl tóbeler ashılıp, qalanıń qorǵanıw qábiletiniń qızıqlı arxitekturalıq dizaynın ashıp berdi.
Qorǵan ishinde alıp barılǵan arxeologiyalıq qazıwlar dawamında kóplegen ılaydan islengen ıdıslar, zergerlik buyımları, bronzadan islengen buyımlar, sonday-aq, antik hám orta ásir teńgeleri tabılǵan. I.Savickiy atındaǵı Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik kórkem óner muzeyinde áyyemgi Xorezm mádeniyatı, kórkem óneri hám ónermentshiliginiń bay miyrasınan derek beretuǵın buyımlar qásterlep saqlanbaqta. Hár bir artefakt bir waqıtları usı tariyxıy áhmiyetke iye aymaqta jasaǵan adamlardıń kúndelikli turmısı hám kórkem jetiskenlikleri haqqında maǵlıwmat beredi, onıń sawda hám mádeniy almasıw orayı sıpatındaǵı áhmiyeti hám rolin atap ótedi.
Teńge tabılmalarına tiykarlanıp, Gúldirsinnıń sońǵı jasaǵan dáwiri 1220-jilǵa, yaǵnıy Muhammed Xorezmshax húkimdarlıǵı hám Shıńǵısxan áskerleriniń Xorezmge bastırıp kirgen dáwirine tuwra keledi, degen juwmaqqa keliw múmkin.
Gúldirsin qorǵanınıń geografiyalıq koordinataları: N41°41'35,57" E60°58'52,16"