Aral teńizi suwınıń tartılıwı menen baylanıslı awır ekologiyalıq apachılıqtan jábir kórgen Qaraqalpaqstan aymaǵı, álbette, qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw máselelerine ayrıqsha itibar qaratılıwına zárúr. Buzılǵan ekosistemanı tiklew hám jaǵdaydıń bunnan bılay da tómenlewine jol qoymaw ushın qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha kompleksli ilajlar isleniwi zárúr. Tábiyattan aqılǵa uǵras paydalanıwdıń nátiyjeli usılların islep shıǵıw hám engiziw, qorǵalatuǵın tábiyǵıy aymaqlardı qayta tiklew hám keńeytiw ayrıqsha áhmiyetke ie. Amaqtın keleshegi bul wazıypanıń nátiyjeli sheshiliwine baylanıslı.
Húkimet xalıqaralıq donorlar hám ilimpazlardıń járdeminde Qaraqalpaqstan aymaǵında qorǵalatuǵın aymaqlardı keńeytiw baslamasın alǵa qoydı. 2020-jılı Qońırat rayonındaǵı Ústirt platosınıń batıs tárepinde "Qubla Ústirt" milliy baǵı, 2022-jılı Qubla Aral boyındaǵı Oyanıw (Vozrojdenie) atawında "Aralqum" milliy tábiyat baǵı shólkemlestirilgen.
"Qubla Ústirt" milliy tábiyat baǵı mámleketlik tábiyattı qorǵaw mákemesi Ústirt platosınıń arqa-batıs bóleginiń shetinde 1 447 143 gektar maydandı ieleydi. Sonnan: qorǵalatuǵın maydan 934 584 gektar, rekreaciyalıq zona 69 515 gektar hám xojalıq zonası 443 044 gektar. Baǵ Oraylıq Aziyanıń eń ekzotikalıq hám xalıq jasamaytuǵın aymaqlarınan biri bolıp, keskin kontinental klimatqa iye - jazı ıssı hám qısı suwıq.
Áyyemde tábiyat baǵı aymaǵı áhmiyetli mádeniy hám sawda jónelisi bolǵan, onıń átirapında tabılǵan áyyemgi adamzat mákan jaylarınıń izleri sonnan dárek beredi.
Tábiyat baǵı aymaǵı hár qıylı relyef penen ajıralıp turadı: biyik platolar hám taslı janbawırlardan qumlı tóbelikler hámde shorlıqlarǵa shekem. Bul jerde 350 ge shamalas ósimlik túri dizimge alınǵan bolıp, olardıń arasında seksewil hám ósimliklerdiń siyrek ushırasatuǵın túrleri bar.
Qubla Ústirt milliy baǵı kóplegen quslar, siyrek ushırasatuǵın haywanlar ushın úshın baspana wazıypasın atqaradı. Sariqamıs kóliniń balıqqa bay suw-batpaqlıqları baqlan, pelikan hám basqa quslardı ózine tartadı.
Tik jarlıqlar shoqqısında jirtqish quslar - qırģiy hám búrkitler jasaydı.
Baǵ faunası túrkmen qulonları (jabayı eshekler), saygaqlar, túlkilerdiń hár qıylı túrleri, jabayı atlar, jeyranlar hám Ústirt uryalı sıyaqlı joǵalıp ketiw qáwpi astında turǵan haywanlardı óz ishine aladı. Olardı kóriw ushın waqıt ajıratıw, sabırlılıq hám jergilikli gidtiń járdemi kerek.
Ústirt boylap qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw hám biologiyalıq kóp túrlilikti saqlaw boyınsha ilajlar ámelge asırılmaqta. Ekologiyalıq monitoring alıp barıw, brakonerlik hám turistlerdiń háreketin qadaǵalaw áhmiyetli faktor esaplanadı.
Qubla Ústirt milliy baǵına transportirovka etiw onıń uzaqlıǵı sebepli qıyınshılıq tuwdırıwı múmkin. Tábiyat baǵına barıwdı aldınnan rejelestiriw zárúr, sonda sayaxat siz ushın haqıyqıy qızıqlı tábiyat ájayıbatlarına aylanadı. Ekoturizm ıqlasbentleri, ilimiy izertlewshiler, jabayı tábiyattı súwretke alıwshı fotograflar tábiyattıń biytákirar, insan qolı tiymegen kórinisine iye bolǵan sheksiz baǵ aymaǵında ózlerin tábiyǵıy gózzallıq ortalıǵına batqan ashılıwlarday seziniwi múmkin. Baǵ kóplegen siyrek ushırasatuǵın hám endemik ósimlikler, quslar hám haywanlar ushın úy bolıp, olardı tábiyǵıy jasaw ortalıǵında baqlaw múmkin. Siz tolıq erkinlik ortalıǵına shıǵıp atırsız. Ráńbáráń jarlıqlar, kanyonlar, qumlıqlar tóbelikleri hám sazlı tegislikler sayaxatıńız ushın biytákirar dekoraciyanı jaratadı.
Jabayı tábiyat sharayatında qıyınshılıqlardı jeńip ótiw ózińizdi hám óz kúshińizdi sınap kóriw ushın ájayıp imkaniyat. Eń áhmiyetlisi - puqta tayarlıq kóriw hám abaylılıqqa ámel etiw, sonda ǵana Qubla Ústirtke sayaxat siz ushın shın mánisinde umıtılmas waqıyaǵa aylanadı!