Qaraqalpaqstan Respublikasınıń paytaxtı Nókis qalası áyyemgi Shorsha esteligi ornında qurılǵan. Arxeologlardıń maǵlıwmatlarına bola, mákan jay biziń eramızǵa shekemgi IV ásirde payda bolǵan hám biziń eramızdıń IV ásirine shekem bar bolǵan. Estelik áyyemgi Xorezm mámleketiniń shegaraların qorǵawshı hám Ámiwdáryadaǵı suw jolların qadaǵalawshı qorǵanıw imaratlarınan biri bolǵan.
XIX ásirdiń 60-jıllarında áyyemgi Shorsha esteliginiń ornında Nókis (Nókis) awılı payda bolıp, ol qaraqalpaq urıwlarınıń biriniń atı menen atalǵan. 1932-jılı awıl qalaǵa aylandırıldı hám sonnan berli aymaqtıń áhmiyetli mádeniy hám administrativlik orayına aylandı.
Nókis Qaraqalpaqstannıń qubla bóliminde, Ámiwdáryanıń oń jaǵasında, Tashkentten 800 km arqa-batısta (1255 km jol boylap) jaylasqan. Onıń qubla hám shıǵıs shetleri Qızılqumnıń sheksiz qumların qorshap turadı, Ámiwdárya Nókistiń batıs tárepinen aǵıp ótedi. Qala arqalı Qızketken (Doslıq) magistral kanalı, Anasay (Kattagar) kanalı sıyaqlı áhmiyetli suw arteriyaları ótedi.
Nókis qalasının maydanı 221 km2. 2024-jıldıń aqırındaǵı statistikalıq maǵlıwmatlarǵa bola, qala xalqı 343,5 mıń adamdı qurap, hár kvadrat kilometrge 1518 adam tuwra keledi. Bul jerde rásmiy til qaraqalpaq tili bolıp, ol jergilikli xalıqtıń mádeniy ózgesheligin saqlap qalıwda áhmiyetli rol atqaradı.
Nókis eń áhmiyetli ilimiy hám bilimlendiriw mákemeleri toplanǵan bilimlendiriw orayı bolıp esaplanadı. Ózbekstan Respublikası Ilimler Akademiyasınıń Qaraqalpaqstan bólimi, sonday-aq, bir qatar ilimiy-izertlew institutları ilimiy-izertlew jumısları menen belsene shuǵıllanbaqta.
Qalada 51 ulıwma bilim beriw mektebi, kolledj hám akademiyalıq liceyler, 5 mektep-internat, 52 mektepke shekemgi bilimlendiriw mákemesi jumıs alıp barıp, jas áwladtıń kamalǵa keliwi ushın qolaylı sharayatlar jaratılmaqta. Xalıq 2 kitapxana hám 9 shańaraqlıq poliklinikadan paydalanıw imkaniyatına iye bolıp, bul turmıs sapası hám bilimlendiriw dárejesin arttırıwǵa áhmiyetli úles qospaqta.
Qaraqalpaqstan paytaxtı Nókis áhmiyetli mádeniy oray esaplanadı. Onıń dúrdanası I.Savickiy atındaǵı Qaraqalpaqstan Respublikası mámleketlik kórkem óner muzeyi bolıp esaplanadı. Bul jerde rus avangardınıń dúnyadaǵı ekinshi eń áhmiyetli kollekciyası qásterlep saqlanbaqta, ol kórkem óner ıqlasbentleri ushın ilham deregi bolıp xızmet etpekte.
Qaraqalpaqstan Respublikası tariyxı hám mádeniyatı mámleketlik muzeyin ayrıqsha atap ótiw orınlı, onıń ekspoziciyalarında aymaqtıń bay miyrası haqqında gúrriń etiwshi ájayıp artefaktlar jámlengen. 
Qalanıń dıqqatqa ılayıq orınlarınan biri Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq ádebiyatı tariyxı mámleketlik muzeyi bolıp esaplanadı.
Teatr ıqlasbentleri Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik akademiyalıq muzıkalı teatrı, Qaraqalpaq mámleketlik quwırshaq teatrı hám Jas tamashagóyler teatrında dóretiwshilik saxna kórinislerinen zawıqlanıp, hár jılı jarqın hám este qalarlıq tamashalar qoyıp beriledi.
Nókistegi sport turmısı mazmunlı bolıp, jergilikli xalıqtıń belsendi hám salamat turmıs tárizine bolǵan umtılısın sáwlelendiredi. Qalada 200 ge jaqın sport zalları hám maydanshaları bolıp, olar arasında "Turan" stadionı, ippodrom hám júziw basseynleri ayrıqsha ajıralıp turadı.
Nókis xalıqaralıq aeroportı Qaraqalpaqstan hawa dárwazası bolıp, Ózbekstannıń batıs bólegindegi párwazlarǵa xızmet kórsetedi. Uzınlıǵı 3000 metr bolǵan ushıw-qonıw jolı hár qanday modifikaciyadaǵı samolyotlardı qabıl etiw, xalıqaralıq charter reyslerin ámelge asırıw imkaniyatın beredi.
Tashkentten hám artqa jergilikli reysler derlik hár kúni ámelge asırıladı, Moynaqqa da párwaz jolǵa qoyılǵan. Bunnan tısqarı, aeroport Rossiya hám Qazaqstan menen hawa qatnawın támiyinleydi. Qaraqalpaqstan paytaxtında zamanagóy temir jol vokzalı jaylasqan bolıp, ol arqalı jergilikli hám xalıqaralıq áhmiyetke iye poezdlar qatnaydı.
Qala xalqı kóp milletli bolıp, bul jerde qaraqalpaqlar, ózbekler, qazaqlar, ruslar, tatarlar, túrkmenler hám basqa da xalıqlardıń wákilleri doslıq hám awızbirshilik ortalıǵında tatıw jasap kelmekte. Xalıqtıń kópshiligi sunniy bagdarındaģı islam dinine sıyınadı, qalada basqa din wákilleri de bar, bul isenim erkinligi hám mádeniy ayırmashılıqlardı húrmet etiw ruwxın atap ótedi.
Nókistiń klimatı keskin kontinentallıǵı hám anıq qurǵaqlıǵı menen ajıralıp turadı. Íssı, az bultlı jaz áste-aqırın az qarlı qısqa aylanıp, bul aymaqtıń ózine tán kórinisin qáliplestiretuǵın ózine tán klimat sharayatların jaratadı.
Nókis ózine tánligin qásterlep saqlap, jedel rawajlanbaqta. Bul qalanıń bay mádeniy miyrasın ashıw hám jergilikli dástúrler ortalıǵına súńgiwdi qálegen qala miymanları ushın ayrıqsha tartımlılıq jaratadı.